Vücudumuz tıpkı bir orkestra gibidir. Nasıl ki bir orkestrada tüm enstrümanlar, tüm müzisyenler uyumlu olarak çalışıyorsa anatomimizde ki 11 ayrı sistemde aynı uyumlu çalışmaktadır.
Her bir sistemin ayrı görevleri vardır. Vücudumuz bu sistemlerin işleyişi ile fonksiyonlarını yerine getirebilir durumdadır. Bizde bu sindirim sistemi nedir? Sindirim sistemi organları nelerdir? Sindirim sistemi rahatsızlıkları nelerdir gibi merak edilen soruların cevaplarını vermeye çalışacağız.
Sindirim Sistemi Nedir?
Sindirim sistemi açıklama kısmında da belirttiğimiz gibi vücudumuzda bulunan on bir ayrı sistemden bir tanesidir. Tüm bu sistemlerin beslenmesine katkı sağlayan iki sistem; solunum ve sindirim sistemidir.
Aynı zamanda bağışıklığın korunması ve güçlendirilmesi konusunda da sindirim sisteminin yeri büyüktür. Sistemi oluşturan organlar tüketilen besin ve gıdaları ayrıştırarak belli başlı vitaminleri sentezlerler. Bu vitaminler ise sağlıklı bir hayatın adeta anahtarı gibidir.
Sindirim sisteminin ana görevi ise tüketilen gıdalardan vücudun fonksiyonlarını yerine getirebilecek enerjiyi almaktır. Tabi ki birazdan organlar kısmına geldiğimiz de sadece sindirim açısından değil bu gıdaların vücutta dışarıya atılmasına kadar işlevini devam ettirdiğini göreceğiz.
Bu atılım öncesinde ise ağızdan alınan yiyecekler sırasıyla; yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsaktan geçer. Tüketilen gıdalar her bir organın görevini yerine getirmesi ile ayrışır ve son olarak anüs yoluyla dışarı atılır.
Sindirim sistemini ve görevin i tanımladığımıza göre gelin birde bu sistemi oluşturan organlara ve görevlerine bakalım.
Sindirim Sistemi Organları Nelerdir?
Bir üst başlık altında belirttiğimiz gibi vücudumuz on bir ayrı sistemin uyum içerisinde çalışmasıyla fonksiyonlarını yerine getirir. Aynı ilke aslında sindirim sistemi içinde geçerlidir.
Sindirim sistemi de farklı görevlere sahip olan organlarımızın uyum içerisinde çalışmasıyla meydana gelir. Kendi içerisinde; üst sindirim organları, alt sindirim organlar ve yardımcı sindirim organları olarak üçe ayrılır. Gelin hep birlikte görevlerini inceleyelim.
Üst Sindirim Organları
Üst sindirim organları genel anlamıyla sindirimin başladığı organlardır. Pek çoğumuz bu organları ve görevlerini bilsek de yine de üzerinden geçmekte fayda var.
Ağız: Sindirimin başladığı noktadır. İlk olarak tükürük yoluyla alınan yiyecekler burada ayrıştırılır ve enerji alımına başlanır.
Yemek Borusu: Yemek borusu sindirim sistemini oluşturan ikinci organdır ve alınan yiyeceği mideye ulaştırmakla görevlidir.
Mide: Sindirim sistemi deyince akla ilk gelen organ tabi ki midedir. Bunun sebebi de aslında sindirimin büyük bir bölümünün midede gerçekleşiyor olmasıdır. Yemek borusu sayesinde buraya ulaştırılan yiyecekler mide asidi ve enzimler yoluyla ayrıştırılır. Daha sonrasında ince bağırsağa gönderilir.
İnce Bağırsak: Midede ayrıştırılan yiyeceklerden mineral ve vitamin alınması ince bağırsakta gerçekleşir. Tam anlamıyla enerji kazanımı burada gerçekleşir.
Bu noktadan sonra sistemin devamını alt sindirim organları yerine getirmektedir.
Alt Sindirim Organları
Üst sindirim organlarının alınan yiyecekleri ayrıştırmasının ardından vücuttan atılması işlemine geçilir. Alt sindirim organları görev olarak boşaltım sistemi organları ile bu anlamda benzerlik göstermektedir. İşte
Kalın Bağırsak: Sindirim sisteminin her bir organı görevini yerine getirdikten sonra sistemin son diyebileceğimiz noktasına gelir. Hafif sıvı hale gelen yiyecekler kalın bağırsağın sonuna doğru katılaşır ve posa halini alır. Rektumun posa ile dolmasıyla da beynimiz otomatik olarak talimat verir.
Anüs: Ağızda başlayan sindirim birçok organda yiyeceğin sentezlenip arda kalan posanın anüs yoluyla dışarıya atılması ile sonlanır.
Yardımcı Sindirim Organları
Karaciğer: Karaciğer vücudumuzda birden fazla görevi yerine getiren organlardan bir tanesidir. Başlıca görevi ise; ince bağırsak tarafından emilen besinleri işlemektir. Bununla birlikte tüketilen besinlerin içerisinde ki zehirli maddelerin filtrelenerek vücuttan atılmasını sağlar.
Pankreas: Pankreas organı yiyeceklerin ayrıştırılmasında gereken enzimleri karşılar. Kan şekerinin düzenlenmesinde aktif rol oynayan insülin hormonu da pankreas tarafından karşılanmaktadır.
Safra Kesesi: Karaciğerden gelen safranın birikme noktası safra kesesidir.
Sindirim sistemini oluşturan organlar ve görevleri bu şekilde sıralanmaktadır. Günümüzde sağlıksız beslenme sebebi dolayısıyla birçok sindirim sistemi rahatsızlığı da gözlemlenmeye başlamıştır. Başlıca sindirim sistemi rahatsızlıkları nelerdir gelin birlikte bakalım.
Sindirim Sistemi Rahatsızlıkları Nelerdir?
Günümüzde sağlıksız beslenme giderek yaygınlaşıyor. Özellikle fastfood gıda tüketiminin ve trans yağ kullanımının artması ile beslenme düzenimiz bir hayli bozuluyor.
Hele ki buna birde hareketsizlik eklendi mi oluşan durum sindirim sistemi rahatsızlıklarına adeta davetiye çıkarıyor. Sıkça karşılaşılan sindirim sistemi hastalıkları şu şekildedir;
Reflü Hastalığı
Reflü hastalığı gündelik yaşantımızda karşılaşabileceğimiz hastalıklardan bir tanesidir. Sürekli tekrar etmeme koşuluyla birçoğumuz da yaşamıştır.
Reflü mide içerisinde bulunan içeriğin bir üst sindirim organı olan yemek borusuna geri kaçması ile meydana gelir. Gündelik yaşam içerisinde nadiren gerçekleştiğinde fark edilmese de sıklıkla tekrar etmesi halinde doktorunuza başvurmanız tavsiye edilir.
Gastrit
Toplum içerisinde mide iltihabı olarak da bilinen gastrit ikiye ayrılır; akut gastrit ve kronik gastrit. Bu hastalığın oluşmasının başlıca sebebi besinler yoluyla mideye ulaşan bakterilerdir. Mide içerisinde bu bakteriler kaynaklı oluşan iltihaplanmalar gastrit olarak adlandırılır.
Hazımsızlık
Gündelik yaşam içerisinde sıklıkla yaşadığımız bir sorundur. Hele ki düzensiz bir öğün akışımız var ise karşılaşma oranımız bir hayli yüksektir. Hazımsızlık karnın üst bölgesinde şişkinlik ve ağrı hissi ile kendini belli eder. Genellikle öğünlerin sonrasında karşılaşılır.
Tedavisi ise doktor kontrolünde olmak şartıyla basittir. Çoğunlukla kullanılan yöntem öğün miktarlarını azaltmak, az az ama sık beslenme programını sağlamaktır. Tabi ki doktor tavsiyesi ile ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir.
Pankreas İltihabı
Sindirim sistemini oluşturan organların kısmında pankreasın sindirim enzimlerini salgıladığını açıklamıştık. Hayati organlarımızdan bir tanesi olan pankreasın farklı boyutlarda hasara uğraması durumunda iltihaplanma oluşabilmektedir.
Bu hasar gerekli sindirim enzimlerinin ortaya çıkarılmamasını beraberinde getirip sindirim fonksiyonlarında düzensizliğe yol açar. Bu nedenle hastalıkta erken tanı önemlidir; teşhis edildiği andan itibaren de tedaviye başlanmalıdır.
Crohn Hastalığı
Crohn hastalığı sindirim sistemini oluşturan tüm organlarında meydana gelebilse de genellikle ince ve kalın bağırsakta iltihaplanma ile ortaya çıkar.
Dikkat edilmemesi halinde hayati sağlık sorunlarına kadar götürebilen crohn hastalığı belirtileri gözlenmesi halinde doktora başvurulmalı ve gerekli tedaviye hemen başlanmalıdır. Tedavi yöntemi olarak ise genellikle özel diyetler veya ilaç tedavisi kullanılmaktadır.
Kabızlık ve İshal
Gündelik yaşam içerisinde sıkça karşılaştığımız sağlık sorunlarından bir tanesi de kabızlık veya ishaldir. Kabızlık bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına bağlı olarak dışkılama sayısının azalmasıdır. Çağımızın problemli olan hareketsiz yaşam, yeterince sıvı tüketilmemesi ve sağlıksız beslenme kabızlığın başlıca sebepleridir.
İshal ise kabızlığın tam tersidir. Dışkılama sayısında artış gözlemlenir. Dışkı yumuşak ve sıvı bir hal almaya başlar. Sürekli bir tuvalet ihtiyacı hissi oluşur.
İki rahatsızlığında ana sebebi düzensiz beslenme olmakla birlikte tedavisi de tabi ki sağlıklı ve düzenli beslenme. Tabi ki iki hastalığında belirtilerinin gözlemlenmesi halinde doktorunuza başvurmanız tavsiye edilir.
Bu yazımızda sizler için sindirim sistemi hakkında bilgiler vermeye çalıştık. Çağımızın pek çok alışkanlığı sindirim sistemi üzerinde olumlu veya olumsuz etki bırakabilmektedir. Eşsiz bir şekilde çalışan bu sistemi bozmamak için düzenli beslenmeye, egzersiz yapmaya ve sağlıklı beslenmeye dikkat etmeliyiz.
Sıkça Sorulan Sorular
1- Sindirim sistemi organları nelerdir?
Sindirim sistemi; ağızdan anüse kadar uzanan, besinlerin vücutta yapı taşlarına parçalanması ve kullanılmayan kısımlarının dışkıya dönüştürülerek atılması sürecindeki tüm işlevlerin yerine getirilmesinden sorumlu organların oluşturduğu topluluktur. Ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüs sindirim sistemi organlarıdır ve bu organlara ilişkin hastalıklar, sindirim sistemi hastalıkları grubuna girer.
2- Kaç çeşit sindirim sistemi vardır?
Sindirim sisteminin organları bulunmaktadır. Bunlar anüs, kalın bağırsak, ince bağırsak, mide, Yemek borusu, yutak ve ağızdır. Ağızda hem kimyasal hem de mekanik sindirim gerçekleşir. Çiğneme olayı mekanik sindirimken, tükürük içinde bulunan enzimlerle de kimyasal sindirim gerçekleşmiş olur. Karbonhidratların sindirilme işlemi de ağızda başlamaktadır. Yutak ise besinlerin ağızdan geçip yemek borusuna ilerlemesini sağlar. Yutkunma sırasındaysa yutakta bulunan küçük dil soluk borusunu kapatır. Ardından yemek borusundan besinlerin geçişini sağlar. Yutakta herhangi bir sindirim gerçekleşmez sadece besin iletimi mevcuttur.
3- Sindirim sistemi nasıl çalışır?
Sindirim sisteminin ana görevi, yiyeceklerden enerji alarak, vücudun çalışmasını sağlamaktır. Sindirim sistemi, yiyeceklerden enerji almakla kalmaz, onların vücudun dışarısına atılmasına da olanak tanır. Ağızdan alınan yiyecekler, Yemek borusundan mideye geçer. Midenin burada yakma göreviyle, enerji alımı başlamış olur. Daha sonra, atıklar haline gelen yiyecekler, sindirim sisteminin diğer organları olan bağırsaklar tarafından dışarıya atılır.
4- Sindirim sistemi kaç bölümden oluşur?
Sindirim sistemi, sindirim borusu (gastrointestinal kanal) ve aksesuar organlar olmak üzere iki bölümde incelenir. Kesintisiz bir şekilde, vücutta kıvrılarak uzanan sindirim borusu, ağız boşluğu, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsaklardan oluşur.
5- Sindirim sistemi bozukluğu nasıl anlaşılır?
Karın ağrısı, iştahsızlık, yutma güçlüğü, yemek sonrası şişkinlik, erken doyma, kilo kaybı, dışkıda renk değişikliği, kanama, bulantı veya kusma, tuvalet değişiklikleri, göğüs kafesinde yanma gibi şikayetler bir sindirim sistemi hastalığına ait genel belirtilerdir.
6- Sindirim sistemi bozukluğuna ne iyi gelir?
Tam buğday ekmeği, bulgur, yulaf, nohut, kuru fasulye, barbunya gibi besinler yüksek posa (lif) içeriği sayesinde bağırsak hareketlerini artırarak, sindirilmiş besin artıklarının kalın bağırsaktan geçişini hızlandırıyor.
7- Sindirim ne işe yarar?
Sindirim sistemi, vücuda alınan yiyecekleri parçalayıp, besin ve enerjiye dönüştüren tüm organların genel ismidir. Yiyeceklerden elde edilen besin ve enerji, vücudun sağlıklı olarak çalışmasına destek olur. Yiyeceklerin atık olan kısmı, sindirim sisteminin yönetimiyle dışarıya atılır.
8- Sindirim sistemi çalışmazsa ne olur?
Sindirim sistemi bozuklukları, sadece mide ağrısı ve bağışıklık gibi problemlere neden olmaz; aynı zamanda vücudun enerjisini düşürerek dış uyaranlara karşı daha savunmasız kalmasına da neden olur. Sindirim sisteminin yetersiz beslenmeye bağlı olarak zayıf düşmesi, bağışıklık sisteminizin de zayıflamasına neden olur. Bu nedenle kendinizi sürekli yorgun hissedebilirsiniz. Bağırsaklarımızda birçok bakteri vardır; ancak bazı durumlarda zararlı bakterilerin sayısı yararlı bakterilerden fazla olabilir; yani bağırsak floramız dengesini kaybedebilir. İşte bu durum bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve hatta yetersiz kalmasına neden olur. Bu nedenle; eğer kendinizi sürekli yorgun hissediyorsanız bu, vücudunuzda bir şeylerin ters gittiğinin bir işareti olabilir. Vücudumuzdaki en büyük organ olan derimiz, iç organlarımızda bir problem olduğunda mutlaka sinyal verecektir. Bu da genelde yüz bölgesinde ortaya çıkar. Eğer yanaklarınızda sürekli olarak kızarıklık, sivilce, tahriş gibi cilt problemleri gözlemliyorsanız; bu sindirim sisteminizin iyi çalışmadığı anlamına geliyor olabilir.
