Gereksinimden daha fazla besin tüketmeye ve fazla gıdadan kaynaklanan kilo alımına obezite denilmekte olup kronik rahatsızlıklar arasında yer alır.
Obezite; kanser, iktidarsızlık, şeker hastalığı, kolesterol, eklem rahatsızlıkları dahil onlarca önemli hastalığa yol açabilen önemli bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde süper morbid obeziteye kadar ulaşabilir ve hayatın kısa sürede sonlanmasını sağlar.
Obezite VKİ adı verilen ölçümleme ile tespit edilir. Boy ve kilo bilgilerinin çarpımı ile çıkartılan vücut kitle indeksi değerine göre 25’in üzerinde olan her birey obezdir. VKİ değeri ne kadar yüksekse obezitenin şiddeti de o denli yüksektir.
VKİ değeri 30’a kadar olan obez hastaları diyet, egzersiz, ilaçlarla tedavi edilebilirken VKİ oranı 30 ve yukarısı olan obezite hastalarının tedavileri sadece bariatrik cerrahi yani obezite cerrahisiyle tedavi edilebilmektedir.
Obezite hastalığının meydana gelişindeki değişimler ve her obezite bulgularının farklılıkları sebebiyle, obezite çeşitlere ayrılmaktadır. Bu sınıflandırmaya göre obezite 3 ana grupta incelenmektedir. Her ana grup kendi arasında ayrı çeşitlere göre incelenir. Obezitenin çıkış nedenlerine göre bu ana ve alt sınıflandırmalar şu şekildedir;
- Yağ Dağılımına Göre Obezite
- Obezitenin Başladığı Yaşa Göre Obezite
- Ortaya Çıkış Sebeplerine Göre Obezite
Yazı İçeriği
1. Yağ Dağılımına Göre Obezite Sınıflandırması ve Çeşitleri
Bu sınıflandırma türünde kadın tip ve erkek tip obezite vardır. Erkek tipi obezite santal tip, kadın tip obezite ise Subkutanöz tip olarak ayrılır. Bu çeşitleri kısaca özetleyecek olursak;
a. Santral Tip Obezite
Santral tip yani Erkek tipi obezite çeşidi; elma tipi ya da merkezi şişmanlık olarak da anılmaktadır. Erkek tipi obezitede yapılan ölçümlemeye göre; birim başına düşen yağ hücresi oranı normale göre oldukça fazladır. Aşırı yağların toplandığı bölgeler sıklıkla karın ve gövdedir. Santral tip obezite, metabolik hastalıkların oluşumunda en etkili obezite çeşididir.
Karın – gövde – bel bölgelerinde yığılan aşırı yağ zamanla iç organlara da büyük zararlarla ulaşabilmektedir. Bilhassa pek çok kanser türü, diyabet hastalığı, kardiyovasküler problemler, karaciğer problemleri ve yağlanması, kalp hastalıkları, damar hastalıkları gibi önemli sorunlara sebebiyet vermektedir.
b. Subkutanöz Tip Obezite
Kadın tip, armut tipi, kemer tipi obezite olarak da anılmaktadır. Bu obezite türünde biriken yağların büyük çoğunluğu kalça ve basen gölgelerindedir. Bu obezite çeşidinde biriken yağlar gövde ve karın alanlarında olmadığı için erkek tip obeziteye nazaran daha az riskleri vardır.
2. Obezitenin Başladığı Yaşa Göre Obezite Sınıflandırması ve Çeşitleri
Obezite çeşitlerinin çıkartılmasında adı geçen ana kriterlerden biri de obezitenin ortaya çıktığı yaş gruplarıdır. Bu grupta da iki çeşit obezite vardır. Bunlar;
a. Hipersellüler Obezite
Çocukluk dönemlerinde başlayan obezite çeşididir. Yağ içeren hücre oranlarının yükselişi ile ortaya çıkar.
b. Hiperplastik Obezite
Yetişkinlerde oluşan obezite çeşididir. Yağ içeren hücrelerin bulundurduğu yağ hacimlerinin yükselmesiyle ortaya çıkar. Yağ hücrelerinin hacimsel yükselişi herhangi bir şekilde yağ hücre oranının sayısındaki yükselişe neden olmaz, yağ hücrelerinin barındırdığı yağ kapasitesinin – hacminin artışıdır. En sık görülen obezite çeşididir.
3. Ortaya Çıkış Sebeplerine Göre Obezite Sınıflandırması ve Çeşitleri
Obezite çeşitleri sınıflara ayrılırken, obezitenin çıkış nedenleri de araştırılmıştır. Bu araştırma neticesinde obezitenin ortaya çıkış sebeplerine göre çeşitleri şu şekildedir;
a. Genetik Obezite
Obezite hastalığının meydana gelmesinde en yüksek etkenlerden biri de kalıtsal geçiş, soya çekim yani genetiktir. Gerçekleştirilen araştırmalar neticesinde obez hastalarının bazılarının ailesinde de obezite olmaktadır. Ayrıca kişinin ailesin obez hastası varsa o kişinin obez olmasına yönelik risk %8 oranında artış göstermektedir.
b. Basit Obezite
Primer ya da Ekzojen obezite olarak da anılmaktadır. Aşırı şişmanlık olan bu durumda yer alan obezite hastalarının büyük çoğunluğu bu obezite çeşidinde yer alır. Bu sınıflandırmada obezitenin oluşmasında herhangi bir semptom bulunmamaktadır. Beslenme türü, zamanı, yanlışları sebebiyle ortaya çıkan ve en yaygın obezite çeşidinin bizatihi kendisidir.
Bu sınıflandırmada yer alan hastalar çoğunlukla hazır gıdalar, fast food beslenme türü, aşırı yağlı – aşırı tuzlu – aşırı karbonhidratlı beslenme alışkanlıklarına sahiptir. Çocukluk dönemlerinde başlarda gelişimleri normal kilolu çocuklara göre çok daha kısa sürede sonlanmaktadır.
c. Sekonder Obezite
Basit obezite ile karşılaştırıldığında görülme olasılığı çok daha nadirdir. Bazı tümörler, bazı ilaçların düzenli kullanımı, genetik hastalıklar, endokrin sisteminde meydana gelen ve uzun dönemli tedavi gerektiren bazı koşullar sekonder obeziteye neden olabilmektedir. Sıklıkla bireyin gövde kısımlarında aşırı yağlanma meydana gelir.
Kilo artışıyla beraber diyabet, normalden daha fazla tüylenme, tansiyon gibi çeşitli sorunlar oluşturur. Gövdenin dışında yanak ve ense bölgelerinde de yoğun oranlarda yağ birikmesi meydana gelebilmektedir. Sekonder obeziteye neden olan iki ana etkenden de; büyüme hormonunun azlığı ve tiroid bezlerinin fonksiyonel etkinliğinin yeterli düzeylerde olmamasıdır.
Yukarıda anılan ana obezite sınıflandırmaları ve obezite çeşitleri dışında aşağıda yer alan gruplandırmalar da obezite çeşitleri arasında anılmaktadır. Bunlar;
– Gergin Obezite
Psikolojik durumunda sorunlar olan bireylerde rastlanan obezite türüdür. Diğer obezite çeşitleri kadar sık görülmezler lakin tedavi edilmezlerse morbid obeziteye kadar ilerleme meydana gelebilir. Bu obezite türünde yer alan hastalar yemek yemekten aşırı derecede zevk almaktadırlar.
Psikolojik sorunlardan uzaklaşmak için kendilerini yeme – içme eylemlerine yönlenirler ve bu esnada tüketilen gıda içeriklerinin büyük kısmı şeker ve yağdır. Bu obezite çeşidinde yer alan hastalar hem Dahiliye uzmanlarınca hem diyetisyenlerce hem de Psikiyatri uzmanlarınca bir arada takip edilmelidir.
– Termojenik Obezite
Bu obezite türü sık görülmez. Bilindiği üzere vücudun yakabileceği kalori oranından fazla kalori tüketmesi obeziteye neden olur.
Termojenik obezitede hastalar gıdalardaki kalorinin yakılması için gereken vücut sıcaklığına sahip değillerdir. Bu durumda tüketilen gıdaların bir kısmı yakılamaz ve bunun sebebinde de obezite oluşur. Diyetisyen kontrolünde termojenik obezite için uygun diyetlere uyulduğu takdirde tedavi edilebilir.
