Obezite Yaşam Kalitesini Nasıl Etkiler? Obezite, dünya çapında her geçen gün daha fazla artan ciddi bir sağlık problemidir. Dünyada yaklaşık 3 kişiden 1’i obezdir. Obezite bireyin vücudunda sağlığını bozacak düzeyde aşırı miktarda yağ birikmesi ile ortaya çıkar. Önü alınmadığı ve doğru tedavi uygulanmadığı takdirde hastanın hayatını tehdit edebilir.
Obezite, kişinin sadece fiziksel görünümünü değiştirmez beraberinde birçok fiziksel hastalığı ve psikolojik hastalığı da getiri. Obezite uzun bir süre aralığında gelişir ve tedavisinin olumlu sonuçlanabilmesi zaman, motivasyon, destek gerektirir. Obezitenin yaşam kalitesi ve süresi, üzerinde göz ardı edilemeyecek kadar önemli bir etkisi vardır.
Kişinin yaşam kalitesini önemli oranda düşürür. Ayrıca obeziteye bağlı ortaya çıkan sağlık sorunlarının teşhisi ve tedavisi obezitenin aşılması açısından gereklidir. Sayın Doç. Dr. Hasan ERDEM’e ‘Obezite yaşam kalitesini nasıl etkiler?’ sorusunu danıştık.
Sizler için derleyip hazırladığımız yazımızda obezitenin yaşam kalitesi üzerine olan etkisini, obez kişilerde görülen fiziksel hastalıklar ve obez kişilerde görülen psikolojik hastalıklar hangileridir ve obezitenin tedavisi nasıl yapılır sorularının yanıtlarını bulabilirsiniz.
Obeziteye Neden Olan Faktörler Nelerdir?
Obeziteye neden olan faktörler, şu şekildedir:
Bireyi aşırı yemeye ve sonucunda obez olmaya iten sosyokültürel düzey, psikososyal yapı, ailede obez kişilerin olması, aile bireylerinin ya da yakınındaki kişilerin beslenme alışkanlıkları, kişinin ekonomik durumu, yaşam şartları, halihazırda mevcut psikolojik ve fiziksel hastalıkları ve bunun gibi benzeri birçok faktör olabilmektedir.
Ek olarak yaş, cinsiyet, yaşadığı coğrafya, ırk gibi faktörlerde kişinin obezite yatkınlığı artırmaktadır. Eğitim durum, evlilik olup olmaması, mesleği gibi durumlarının ve sigara, alkol, spor alışkınlıklarının bilinmesi tedavi sürecini etkilidir.
Kadınlarda hamilelik süreci ve gebelik sayısı obezite olma risklerini artırır. Risk faktörleri ve obezitenin kaynağının tespit etmek, obezitenin tedavi sürecinde olumlu sonuçlar yaratır.
Obez Kişilerde Görülen Fiziksel Hastalıklar
Obez kişilerde görülen fiziksel hastalıklar;
Tip 2 diyabet, hipertansiyon, koroner arter hastalığı, Hiperlidemi, Hipertrigliseridemi, Metabolik sendrom, safra kesesi hastalıkları, kolon ve prostat kanserleri, yumurtalık ve meme kanserleri, felç, uyku apnesi, solunum yolu rahatsızlıkları, karaciğer yağlanması, kas-iskelet sistemi bozukluklar, astım, osteoartrit, deri enfeksiyonlar, ayak ve kasıklarda mantar oluşumu, gebelik komplikasyonlar, menstruasyon problemler, insülin direnci, kardiyovasküler, endokrin, gastrointestinal sistemlerde komplikasyonlardır.
Obez Kişilerde Görülen Psikolojik Hastalıklar
Obeziteye sebep olan çeşitli psikolojik faktörler olduğu gibi obezitenin bir sonucu olarak obez kişilerde görülen hastalıklar mevcuttur.
Obez kişiler tırnak yeme, parmak emme, enkoprezis, saç yolma gibi dürtü kontrol bozukluklarına yatkındır olduklarını söyleyebiliriz. Diğer taraftan kişi yaşadığı öz-saygı eksikliği ve duygusal yoksunluklar onu daha fazla yemek yemeye itmektedir. Yemek yeme eylemi ile bir nevi bağ kurar ve yemek yiyerek kendini sakinleştirmeye ve yatıştırmaya çalışır.
Obezitenin yeme bozukluğu sonrasında kontrol edilemeyen yemek ataklarının artmasıyla gerçekleşebilir. Kişiler bulundukları çevresel ortam, sosyoekonomik, yapı ve eğitim durumları ve benzeri durumlardan kaynaklı anksiyete sorunu yaşayabilir.
Anksiyetesinin artığı zamanlarda ise yemek yeme dürtüsünden artış yaşanır. Bunlar açlık duygusu olmadan ortaya çıkan yemek yeme ataklarıdır. Yine obez kişilerde tıkanırcasına yeme bozukluğu (TYB) yaygındır.
Duygusal yoksunluk yaşadıkları süreçlerde özellikle bol şekerli, karbonhidratlı yiyecekleri tıkanırcasına yeme eylemi gerçekleştirirler. Bu davranış biçimine ‘kompulsif yeme’ denir. Obezitenin gelişiminde sosyal yaşam, hayat tarzı ve alışkanlıklar psikososyal faktörleri oluşturan ve tetikleyen bir konuma sahiptirler.
Bireyin aile ilişkileri, duygusal ve sosyal ilişkilerinde yaşadığı sorunlar obezitenin gelişimine sebep olabilir ve sonrasında daha da kötüleşebilir. Obezitenin psikolojik sonuçları kişinin sosyal ve ekonomik durumunu doğrudan olumsuz olarak etkiler.
Hantal, beceriksiz, iradesiz gibi önyargılar ve çeşitli ayrımcılık türleri ile karşılandıkları için iş bulma ve işe alınma ihtimalleri düşer. Bunun sonucunda bireyi yaşadığı kötü hissetme hallinde kurtulmak yine yemek yemeye yönelir. Bu yüzden obez bir kişin yemek yeme, genel olarak beslenme ile kurduğu bağ doğru anlaşılmalıdır.
Obezitenin Tedavisi
Obezitenin tedavisi hem psikolojik hem de fizyolojik etmenleri ile elle alınması gerekilen uzun bir süreçtir.
- Motivasyon
Obezite tanısı yapıldıktan sonra tedavisi en zor olan sağlık problemlerinden birisidir. Bu süreçte hastanın tedaviye uyum sağlayabilmesi ve sürdürebilmesi için başat faktörlerden biri motivasyondur. Tedavi süreci başladığında kişiye karşı empatik, gerçekçi, destekleyici tutumlar ile yaklaşılmalıdır. Böylece tedaviye uyuması kolaylaşacaktır.
- Diyet
Tedavinin olmazsa olmaz ayağı tabi ki kişiye uygun bir diyet düzeni. Öncesinde hastanın beslenme alışkanlığının nasıl olduğu detaylı olarak öğrenilir ve sonrasında hastaya sağlıklı bir beslenmenin nasıl olması gerektiği üzerine bilgilendirme yapılır. Yemek saatleri ve öğünleri yeniden düzenlenir.
- Aktivite
Düzenli aktivite yapmak sadece harcanan enerjiyi artırmaz aynı zamanda HDL/LDL kolesterol oranını ve insülin duyarlılığını da artırır. Düzenli egzersiz ve fiziksel aktivite yapımında amaç sadece kilo kaybı olamamalıdır. Kilo kaybı yaşamıyorsanız bile düzenli aktivite yapmaya devam etmelisiniz. Faydası olacaktır.
- İlaç Kullanımı
Obezite, yaşam kalitesini ciddi oranda bozan bir hastalık olduğu için bazı durumlarda ilca ile tedaviyi denenebilir. İlaç kullanımı ile tedavi yapılması için gereken bazı etmenler vardır. Bunlar; kişinin yaşadığı bir hastalık veya cerrahi müdahaleden kaynaklı zayıflamasının zorunlu olması. Kişi Minimum 6 ay düşük enerjili diyet ve egzersiz yapmasına rağmen herhangi bir olumlu sonuç alamamış ise ilaç kullanımı denenebilir. Ek olarak belirtmek isteriz ki obezite tedavisinde kullanılan birçok ilaç başarısızlık ile sonuçlandığı ve ölüme varan yan etkilerinden kaynaklı riskli oldukları için kullanılması önerilmez.
- Cerrahi
Tüm tedavi yöntemleri denenmiş ama işe yaramamışsa cerrahi işlem yapılır. Bunlar; tüp mide ameliyatı, gastrik By-Pass gibi cerrahi işlemlerdir. Burada amaç bireyin besin emilimini azaltmak ya da mide boyutuna küçülterek alınacak besin oranını düşürmeye yöneliktir.