Kişinin olması gereken veya sağlıklı kilosunu anlaması ve hangi kategoride olduğunu öğrenmesi için kullandığımız bir hesaplama şeklinin adı beden kitle indeksidir.
Beden kitle indeksi, kısaca, ağırlığın boyun karesine bölünmesi şeklinde hesaplanır. Ağırlığımızı kilogram olarak ve boyumuzu da metre olarak alırız. Beden kitle endeksi, vücut kitle endeksi olarak VKİ şeklinde bir kısaltmaya sahiptir.
“Body mass index” adıyla da bilinir ve bunun kısaltması da “BMI” şeklindedir. Çoğu ölçüm olduğu şekilde, en çok kullandığımız beden kitle indeksidir. Son olarak, bedendeki yağ ve kas oranı ile ilgili ayrıntılı bilgi verememesi nedeniyle, vücut geliştirme ile ilgili olan kişiler için doyurucu olmayabilmektedir.
Bunun başlıca nedeni yüksek oranda kas oranına sahip olmalarından kaynaklı yalnızca boyları ve ağırlıklarını kullanarak yaptığımız hesaplama ile ortaya çıkan BMI değeri anormal olabilmektedir. Bunun yanı sıra kas kütlesi kaybı yaşayan yaşı ilerlemiş bir kişinin yağ oranlarının yüksek oluşunu da beden kitle indeksi ile görememekteyiz.
Beden kitle indeksi nasıl hesaplanır?
Aslında bunun kolay bir yöntemi var: Beden kitle indeksinin hesaplanması, kilonuzu boyunuzun karesine bölerek yapabileceğiniz bir işlemdir. Kilonuz boyunuzun karesine bölündüğü zaman ortaya çıkan sonuç Dünya Sağlık Örgütü’nün bildirdiği ağırlıklar üzerinden hesaplanır ve beden kitle indeksinizi ifade eder.
Sonucunuz 30’un üzerinde olursa obez, 40’ın üzerinde olduğu takdirde de morbid obez ve 50’nin üzerinde olursa da süper obez olduğunuz kabul edilir.
Beden kitle indeksinizin hesaplanma işlemi yapıldığında yalnızca kilo ve boy göz önünde bulundurulur. Yalnız detaylı beden kitle indeksi hesaplanmasında yaşınız, cinsiyetiniz, vücut yağ oranınız ve belinizin çevresi gibi oranlar da göz önünde bulundurulur.
Beden kitle indeksi hesaplanmasının sonunda bedeninizde sağlığınızı etkileyecek seviyede yağ fazlası olan kişiler, uzman birisinin kontrolünde hesaplayarak değerlerini kendileri için olması gereken seviyelere getirebilme şansına sahiptir. Aslında bunun kolay bir yöntemle bulabilirsiniz. Vücut ağırlığınızı, boyunuzun karesine bölün.
Örnek vermemiz gerekirse; 80 kilogram olan birisiniz ve 1.60m boyunuz var. Bu durumda işlem şu şekilde yapılır: 80/2.56 yani 31.25 sizin beden kitle endeksinizdir. Bu kişi obez olarak değerlendirilir.
Beden kitle indeksi kaç olmalıdır?
Peki “Beden kitle indeksi kaç olmalıdır?” sorusunu sorduğunuzu duyar gibiyim. Gelelim herkesin şu anda aklında olan bu sorunun cevabına. Öncelikle bilmemiz gereken temel oranlar var. Bu oranlar daha önce de söylediğimiz gibi Dünya Sağlık Örgütü tarafından bize sağlanan oranlardır.
Sayın Doç. Dr. Tayfun Türkaslan’ın da yardımıyla birlikte size ufak bir bilgilendirme metni hazırladık. Bu oranların herkes için kesin ve kusursuz bir şekilde geçerli olmadığını da belirtmek isteriz. Göreceğiniz oranlar dünya ortalamaları üzerinden oluşturulmuş olup, özel durumlarda bir uzmana başvurmanızı öneririz.
18,4 kg/m. oranının alt seviyesinde olan kişiler zayıf olarak,
18.5 – 24, 9 kg/m. arasında yer alanlar normal olarak,
25 – 29, 9 kg/m. arasında yer alanlar fazla kilolu olarak,
30 – 34, 9 kg/m. arasında yer alanlar obez olarak,
35 – 44,9 kg/m.’nin üzerinde bir seviyede olan kişiler ise ileri derece obez (morbid obez), olarak kabul edilir. Bu seviyenin üstü ise en ileri seviye ve en tehlikeli olan obezitenin göstergesidir.
Ülkemiz genel obezlik açısından %30’dan fazla durumdadır, ciddi obezlik ise %17 seviyelerine ulaşmaktadır.
Yüksek kiloya sahip bireylerin şeker hastalığı (diyabet), yüksek tansiyon, felç, metabolizma sorunları, metabolik sendromlar, uyku apnesi, kanser, alkoliklik ile bağlantısı olmayan karaciğer yağlanması tarzında çeşitli hastalıklar için zemin hazırlama riskleri daha fazladır.
Bunların önüne geçmek amacıyla diyet, tıbbi yollar ve yaşam şeklini değiştirmeleri büyük fark yaratacaktır, lakin kişiler kilo verme konusunda her zaman başarı elde edemeyebilirler.
Bunun için obezite cerrahisi (tüp mide ameliyatı olarak da akıllara gelen) kendini göstermiş ve kilo verme konusunda ayrıca da sıraladığımız ciddi sağlık problemlerinin önlenmesi için ya da ilerlemesini kesmek doğrultusunda etki gösterdiği bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçektir.
Beden kitle endeksleri
- 0 ve 18.4 arası indekse sahip bireyler “zayıf” olarak ele alınır.
Boyunuz ve ağırlığınızın oranları sizi zayıf kategorisinde göstermekte. Bunun doğrultusunda olmanız gereken kilonuza sahip olmak için kilo almanız sizin için doğru olandır.
- 18.5 ve 24.9 arası indekse sahip bireyler “normal” olarak ele alınır.
Olmanız gereken yer burasıdır. Sporu da ihmal etmeyecek doğrultuda doğru bir beslenme şekliyle kilonuzu korumanız sizin için yeterli olacaktır.
- 25.0 ve 29.9 arası indekse sahip bireyler “fazla kilolu” olarak ele alınır.
Kilo ve boy oranınız açısından olmanız gerekenden yukarıdasınız. Bu durumun ve fazla kilolarınızın daha büyük sorunlara yol açmaması için tedbir almanız gerekmektedir.
- 30.0 ve 34.9 arası indekse sahip bireyler “şişman (1. derece obez)” olarak ele alınır.
Bedeniniz tehlikeli bir seviyede fazla kilolu olamaya başlamış durumda. Bu safhadaysanız bir diyetisyene başvurmanız sizin için en iyi çözüm olarak gözüküyor. Aksi taktirde sağlık sorunları yaşamanız olasıdır.
- 35.0 ve 44.9 arası indekse sahip bireyler “şişman (2. derece obez)” olarak ele alınır.
Şu anda bulunduğunuz kilo boyunuza oranla çok fazla, artık şişmanlığın ikinci safhasındasınız. Kalp ve damar rahatsızlığı gibi sorunlar yaşamanız olası, mümkün olduğunca erken yardım almanız sizin için önemli olacaktır.
- 45.0 ve üstü: arası indekse sahip bireyler “aşırı şişman (3. derece bez)” olarak ele alınır.
Artık dışarıdan da fark edilebilecek bu seviye, obezitenin en ileri seviyesidir. Yine aynı şekilde kolaylıkla fark edilebilecek hastalıkları da beraberinde getirir. Acil olarak yardım almanız ve bir uzmana danışmanız sizin için en iyisi olacaktır.